Donation Appeal Download Our App
Choose Mantra
Atharvaveda / 1 / 17 / 3

श॒तस्य॑ ध॒मनी॑नां स॒हस्र॑स्य हि॒राणा॑म्। अस्थु॒रिन्म॑ध्य॒मा इ॒माः सा॒कमन्ता॑ अरंसत ॥ 3॥

Veda : Atharvaveda | Kand : 1 | Sukta : 17 | Paryay : | Mantra No : 3

In English:

Seer : brahmaa | Devta : hiraa | Metre : anuShTup | Tone :

Subject : English Translation will be uploaded as and when ready.

Verse : shatasya dhamaniinaa.m sahasrasya hiraaNaam. asthurinmadhyamaa imaaH saakamantaa ara.msata . 3.

Component Words : shatasya . dhamaniinaam . sahasrasya . hiraaNaam . asthuH . it . madhyamaaH . imaaH . saakam . antaaH . ara.msata .

Word Meaning :

Verse Meaning :

Purport :


In Hindi:

ऋषि : ब्रह्मा | देवता : हिरा | छन्द : अनुष्टुप् | स्वर :

विषय : नाडीछेदन [फ़सद् खोलने] के दृष्टान्त से दुर्वासनाओं के नाश का उपदेश।

पदपाठ : श॒तस्य॑ । ध॒मनी॑नाम् । स॒हस्र॑स्य । हि॒राणा॑म् । अस्थु॑: । इत् । म॒ध्य॒मा: । इ॒मा: । सा॒कम् । अन्ता॑: । अ॒रं॒स॒त॒ ॥

पदार्थ : (शतस्य धमनीनाम्) सौ प्रधान नाड़ियों में से और (सहस्रस्य हिराणाम्) सहस्र शाखा नाड़ियों में से (इमाः) ये सब (मध्यमाः) बीचवाली (इत्) भी (अस्थुः) ठहर गयीं, (अन्ताः) अन्त की [अवशिष्ट नाड़ियाँ] (साकम्) एक साथ (अरंसत) क्रीड़ा करने लगी हैं ॥३॥"

भावार्थ : सिराछेदन से असंख्य धमनी और सिरा नाड़ियों का रुधिर यथाविधि चिकित्सक निकाल कर बन्ध कर देवे, जिससे कि नाड़ियाँ पहिले के समान चेष्टा करने लगें ॥ २−मनुष्य अपनी अनन्त चित्तवृत्तियों को कुमार्ग से रोक कर सुमार्ग में चलावें ॥३॥

टिप्पणी :३−शतस्य।– शतसंख्यानाम् अपरिमितानाम्। धमनीनाम्। म० २। हृदयगतानां प्रधाननाडीनाम्। सहस्रस्य। अपरिमितानाम्। हिराणाम्। म० १। सिराणाम्। सूक्ष्मशाखानाडीनाम्। अस्थुः। १।१६।१। स्थिता अभूवन् मध्यमाः। म० २। मध्यभवाः। साकम्। युगपत्। अन्ताः। अम गतौ−तन्। अन्तिमाः, अवशिष्टाः सर्वा नाड्यः। अरंसत। रमु क्रीडायाम्−लुङ्। यथापूर्वं रमन्ते स्म, चेष्टां कृतवत्यः ॥