Samveda/1290
एष शुष्म्यसिष्यददन्तरिक्षे वृषा हरिः। पुनान इन्दुरिन्द्रमा॥१२९०
Veda : Samveda | Mantra No : 1290
In English:
Seer : nRRimedha aa~NgirasaH | Devta : pavamaanaH somaH | Metre : gaayatrii | Tone : ShaDjaH
Subject : English Translation will be uploaded as and when ready.
Verse : eSha shuShmyasiShyadadantarikShe vRRiShaa hariH . punaana indurindramaa.1290
Component Words : eShaH . shuShmii . asiShyadat . antarikShe . vRRiShaa . hariH . punaanaH . induH . indram . aa.
Word Meaning :
Verse Meaning :
Purport :
In Hindi:
ऋषि : नृमेध आङ्गिरसः | देवता : पवमानः सोमः | छन्द : गायत्री | स्वर : षड्जः
विषय : आगे फिर वही विषय है।
पदपाठ : एषः । शुष्मी । असिष्यदत् । अन्तरिक्षे । वृषा । हरिः । पुनानः । इन्दुः । इन्द्रम् । आ॥
पदार्थ : (एषः) यह (शुष्मी) बलवान्, (वृषा) आनन्दवर्षक, (हरिः) पापों को हरनेवाला (इन्दुः) रसमय परमेश्वर (इन्द्रम्) जीवात्मा को (आ पुनानः) चारों ओर से पवित्र करता हुआ (अन्तरिक्षे) मनोमय कोश में (असिष्यदत्) प्रवाहित हो रहा है ॥५॥
भावार्थ : जैसे अन्तरिक्ष में स्थित चन्द्रमा चाँदनी के रस को प्रसारित करता है, वैसे ही हृदय-प्रदेश में स्थित परमेश्वर आनन्द-रस को प्रवाहित करता है ॥५॥
In Sanskrit:
ऋषि : नृमेध आङ्गिरसः | देवता : पवमानः सोमः | छन्द : गायत्री | स्वर : षड्जः
विषय : अथ पुनः स एव विषयो वर्ण्यते।
पदपाठ : एषः । शुष्मी । असिष्यदत् । अन्तरिक्षे । वृषा । हरिः । पुनानः । इन्दुः । इन्द्रम् । आ॥
पदार्थ : (एषः) अयम् (शुष्मी) बलवान्। [शुष्ममिति बलनाम शोषयतीति सतः। निरु० २।२३।] (वृषा) आनन्दवर्षकः (हरिः) पापहर्ता (इन्दुः) रसमयः परमेश्वरः (इन्द्रम्) जीवात्मानम् (आ पुनानः) समन्तात् पावयन् (अन्तरिक्षे) मनोमयकोशे (असिष्यदत्) प्रस्यन्दते ॥५॥
भावार्थ : यथाऽन्तरिक्षे स्थितश्चन्द्रमाश्चन्द्रिकारसं प्रसारयति तथा हृद्देशे स्थितः परमेश्वर आनन्दरसं प्रवाहयति ॥५॥
टिप्पणी:१. ऋ० ९।२७।६।